Ábending til umboðsmanns Alþingis

Mikl­ir hags­mun­ir liggja und­ir varðandi kaup rík­is­sjóðs á bólu­efn­um fyr­ir millj­arða króna. Af minna til­efni hef­ur umboðsmaður Alþing­is að eig­in frum­kvæði tekið mál til meðferðar en að kanna kaup á bólu­efn­um sem hvorki reynd­ust ör­ugg né stóðust vænt­ing­ar sem smit­vörn gegn covid. Að keypt hafi verið bólu­efni sem hef­ur þann eig­in­leika að eft­ir því sem því er sprautað oft­ar í ein­stak­ling­inn, þeim mun lík­legri er hann til að taka sótt­ina sem bólu­efnið átti að koma í veg fyr­ir. Að keypt hafi verið bólu­efni sem stuðlað hef­ur að ótíma­bær­um dauðdaga fjölda Íslend­inga.

Dauðsföll­um af völd­um krabba­meins hef­ur fjölgað mikið er­lend­is. Dán­ar­meina­skrá land­lækn­is fyr­ir árið 2022 end­ur­spegl­ar hliðstæða þróun hér á landi. Dauðsföll­um af völd­um ill­kynja æxla fjölgaði um 9% á ár­inu. Ill­kynja æxli í blöðru­hálskirtli dró 21% fleiri til dauða en á fyrra ári, eitilæxli 17%, mer­gæxli 40%, æxli í brisi 23% og dauðsföll­um af völd­um hvít­blæðis fjölgaði um 33% frá fyrra ári. Enn frem­ur má sjá í dán­ar­meina­skránni að dauðsföll­um af völd­um nýrna­bólgu og nýrna­heil­kenn­is fjölgaði um 29% á ár­inu. Vís­bend­ing­ar eru um að fyrr­greind­an vöxt krabba­meinstil­vika megi að ein­hverju marki rekja til meng­un­ar mRNA-efn­anna af millj­örðum DNA-agna sem rann­sókn­ir staðfesta að menga bólu­efnið.

Dán­ar­meina­skrá­in gef­ur ekki glögg­ar upp­lýs­ing­ar um or­sak­ir dán­ar­meina á ár­inu 2022 þegar 213 dauðsföll, eða 8% af heild­inni, eru flokkuð und­ir covid-19. Til sam­an­b­urðar voru dauðsföll sam­kvæmt dán­ar­meina­skrá af völd­um covid á ár­inu 2021 ein­ung­is sex. Get­ur verið að ein­hver and­lát­anna 213 á ár­inu 2022 sem ræt­ur eiga að rekja til mRNA-bólu­efn­anna hafi slæðst með í covid-reit­inn í skránni? Ein­hver kann að spyrja: Til hvers var unnið með 719.000 bólu­setn­ing­um lands­manna við covid á ár­inu 2021 ef and­lát­um af völd­um covid fjölg­ar úr sex í 213 á milli ára? Að eng­inn hafi lát­ist af völd­um mRNA-bólu­efn­anna á ár­inu 2022 er ekki trú­verðugt og því kall­ar þessi meðferð talna við gerð skrá­ar­inn­ar á skýr­ing­ar.

Áhugi Banda­ríkja­manna á covid-örvun­ar­bólu­setn­ingu hausts­ins er hverf­andi en aðeins 2% lands­manna höfðu þegið sprautu þegar mánuður var liðinn frá upp­hafi bólu­setn­inga. Því kom af­komu­viðvör­un Pfizer ekki á óvart en lyfja­fram­leiðand­inn ger­ir ráð fyr­ir 42% sam­drætti í sölu covid-lyfja frá fyrri áætl­un á ár­inu. Sól­ar­geisl­inn í til­kynn­ing­unni fyr­ir hlut­hafa Pfizer er bind­andi samn­ing­ur ESB um kaup á mRNA-efn­um af Pfizer sem nær til loka árs­ins 2026. Þar sem upp­lýs­ing­ar um kaup rík­is­sjóðs á bólu­efn­um Pfizer liggja ekki á lausu er eft­ir­far­andi spurn­ing­um varpað fram:

1. Hversu háum fjár­hæðum er rík­is­sjóður bú­inn að verja til kaupa á mRNA-efn­um til þessa?

2. Hef­ur rík­is­sjóður verið lát­inn und­ir­gang­ast skuld­bind­ingu um frek­ari kaup á mRNA-efn­um?

3. Ef svo er; hversu há er skuld­bind­ing­in og til hversu langs tíma?

4. Eru viðræður hafn­ar við fram­leiðend­ur bólu­efn­anna um upp­sögn samn­inga, end­ur­greiðslur og bæt­ur fyr­ir það tjón sem lyf­in hafa valdið?

Tíma­bært er að leynd verði aflétt af samn­ing­um rík­is­sjóðs um bólu­efna­kaup af lyfja­fram­leiðend­um. For­send­ur leynd­ar eru ekki leng­ur fyr­ir hendi þar sem var­an sem kaup­samn­ing­ur­inn fjall­ar um reynd­ist ekki upp­fylla grunn­kröf­ur sem gerðar eru til bólu­efna um smit­vörn og fjöldi rann­sókna staðfest­ir vör­una sem skaðlega heilsu al­menn­ings.

Greinin birtist áður í Morgunblaðinu 18. október 2023.