Það er mannlegt eðli að leitast við að smækka heiminn til að reyna að skilja hann. Því er skiljanlegt að fólk treysti þeim fréttamyndum sem fjölmiðlar mála af heiminum.
Íslenskir fréttamiðlar fá erlendu fréttir sínar frá fréttaveitunum, AP, Reuters og AFP. Stærsta hlutfall fréttanna þaðan eða 80% kemur hins vegar frá hugsanaveitum eða Think tanks, sem stofnaðar eru af ofurríkum mönnum í ákveðnum tilgangi. Hlutverk þeirra er að skrifa texta til að sannfæra almenning um að hagsmunir almúgans séu hinir sömu og hinna ríku eigenda og búa jafnvel til staðhæfulausar fréttir ef það hentar betur. Þessum textum er síðan dreift til fréttaveitnanna, sem sömu aðilar hafa keypt einmitt í því skyni að dreifa áróðrinum áfram til fjölmiðla hins vestræna heims.
Markmið þessara auðmanna er að komast yfir allar auðlindir jarðar og til að ná því hafa þeir m.a. fjárfest í vopna- og lyfjaframleiðslufyrirtækjum. Til að viðhalda eftirspurn eftir vopnum og lyfjum hefja þeir ný stríð þegar sér fyrir endann á öðrum og finna upp nýja sjúkdóma eða búa til nýja með tilraunum með vírusa. Að auki má alltaf nota þessa vírusa sem efnavopn og slá þannig tvær flugur í einu höggi.
Þeir vilja eyðileggja landamæri, uppræta hinar ólíku menningarhefðir og trúarbrögð og grafa undan einstaklingnum. Fækka helst mannkyninu og hræra restinni saman í einn graut sem þeir ætla að stjórna sjálfir.
Til að fá ekki almenning upp á móti sér þurfa þeir að stjórna umræðunni og þar koma þessar hugsana- og fréttaveitur inn. Hefur þeim tekist svo vel ætlunarverk sitt að hver sá sem dirfist að koma með aðra skoðun er nú útilokaður, smánaður og missir jafnvel starfið. Þeir stjórnmálamenn sem andmæla þessari stefnu og bjóða upp á aðra leið eru kallaðir populistar og allt gert til að grafa undan trúverðugleika þeirra.
Besta leiðin til að stjórna hópi fólks er með ótta, skömm og hatri. Þess vegna eru fundnir upp ýmsir óvinir til að hræðast, eins og til dæmis hin ógnandi vá hlýnunar á jörðu. 700 loftslagvísindamenn hafa afsannað þessa kenningu en samt er henni haldið að okkur með alls kyns áróðri. Það er ekkert nýtt að hitastig hækki og hefur það gerst mörgum sinnum undanfarin árþúsund. Sjávarborð mun ekki hækkað um metra þótt allir jöklar á jörðu bráðni. Ísbirnir eru langt frá því að vera í útrýmingarhættu, en vísindakonan sem rannsakar þá fær ekki umfjöllun um niðurstöður sínar.
Það má ekki segja sannleikann, því halda verður fólki föngnu í ótta og skelfingu öllum stundum. Þeir sem dirfast að koma með aðra skoðun eru kallaðir fasistar, missa jafnvel vinnuna eða grafið undan trúverðugleika þeirra. En að bæla niður andsnúna orðræðu, beint eða óbeint, er hins vegar hreinn og klár fasismi.
Þetta birtist greinilega í allri umfjöllun um hinn nýafstaðna vírus. Af hverju mátti ekki efast um sannleiksgildi vísindanna um vírusinn og bólusetningarnar? Af hverju mátti ekki fjalla um snemmtækar meðferðir gegn Covid? Af hverju fjalla fjölmiðlar ekki um vísindaniðurstöður sem ganga þvert á skilaboð yfirvalda? Vísindi sem ekki má gagnrýna eru ekki vísindi, heldur áróður.
Í staðinn er umræðan einstrengingsleg. Ef þú ert ekki með okkur í liði ertu andstæðingur sem vill að fólk deyi.
Umræðunni er stjórnað. Vestrænir fréttamiðlar eru ekki lengur hlutlausir og flestir í eigu þessara auðmanna eða styrktir af auðvaldinu á einhvern hátt. Til dæmis hafa lyfjafyrirtækin lagt sig fram við að styrkja helstu frættaþætti vestan hafs og einn aðili fjármagnar alla umræðu um heilbrigðismál á BBC.
Þeir fréttamenn sem vilja setja fram stærra samhengi eða gagnrýna stefnuna eru reknir eða fréttirnar ekki birtar. Kannski er það ástæðan fyrir 45% fækkun íslenskra fjölmiðlamanna undanfarin ár. Starf þeirra fáu sem eftir eru, felst nú frekar í að þýða áróðurinn beint frá erlendu fréttaveitunum, heldur en að leita sannleikans. Svo gagnrýnum við aðra heimshluta fyrir að skerða málfrelsi.
Fólk treystir fjölmiðlum til að uppfræða um það sem er að gerast í heiminum, en í raun eru þeir aðallega að fræða okkur um hvað við eigum að óttast og hvern við eigum að fordæma og leggja í einelti.
Því fleiri sem byrja að sjá í gegnum áróður fjölmiðlanna því fyrr missa þeir vald sitt. Gott ráð er að skoða marga fjölmiðla, innlenda og erlenda. Ef fjölmargir vestrænir fjölmiðlar eru með sömu fyrirsögnina næstum orðrétt, er nokkuð víst að það sé áróður, þýddur beint frá hinum ensku fréttaveitum. Eins ef fréttin er beinlínis skrifuð til að vekja upp sterkar tilfinningar eins og ótta eða fordæmingu.
Hættum að taka fréttum sem algildum sannleika. Leitum frekar uppi fréttafólk sem áður starfaði hjá stóru fjölmiðlunum og er nú sjálfstætt að flytja fréttir af því sem raunverulega er að gerast í heiminum.
————————
Höfundur er Hildur Þórðardóttir rithöfundur.
Greinin birtist áður í Morgunblaðinu
