Íslendingar eru almennt vel meinandi og gott fólk. Við berum flest mikið traust til yfirvalda. Kannanir[1] benda til að við berum sérlega mikið traust til lögreglunnar, háskóla og heilbrigðiskerfisins.
Útgangspunktur fólks virðist vera að við trúum því sem okkur er sagt að trúa. En getur verið að stjórnvöld misnoti þetta trúnaðartraust? Í nafni sóttvarna var sagt að við ættum að bera grímu á leið inn á veitingastaði og þegar gengið var milli borða, en grímuna mátti taka niður meðan setið var. Á Alþingi urðu þingmenn hins vegar að sitja með grímu í þingsalnum, en máttu taka hana af sér meðan þeir töluðu í ræðustól þingsins! Orðræðan í fjölmiðlum og á þingi er iðulega í slíkum mótsagnastíl. Okkur er t.d. sagt að EES samstarfið í núverandi mynd snúist um viðskipti og feli ekki í sér fullveldisafsal.
Hver er lærdómurinn?
Þegar þetta er ritað hrannast upp rannsóknir[2] sem benda til að bóluefnin hafi ekki verið eins örugg og yfirvöld vildu vera láta. Sömuleiðis er komið í ljós að áhrif þeirra voru mun minni en boðað var í upphafi[3]. Falsfréttir gærdagsins geta verið viðurkenndar staðreyndir í dag[4]. Hver er lærdómurinn af öllu þessu? Gæti hann verið sá að við ættum ekki að treysta fyrirvaralaust því sem okkur er sagt?
Aðgerðir stjórnvalda vegna kórónuveirunnar hafa valdið víðtækum samfélagslegum og einstaklingsbundnum skaða. Sumir hafa skaðast vegna sprautanna[5]. Aðrir hafa skaðast vegna aðgerða sem yfirstigu allt stjórnskipulegt meðalhóf. Aðgerðirnar skertu sjálfræði fólks og rufu líkamleg mörk sem fram að þessu höfðu verið virt, sbr. „Minn líkami, mitt val“.
Aðgerðirnar leiddu ekki aðeins til mismununar, heldur einnig til útskúfunar þess minnihluta sem neitaði að hlýða í blindni, gerði fyrirvara, vildi viðhafa gagnrýna, sjálfstæða hugsun, vildu ekki undirgangast sprautumeðferð af persónulegum, heilsufarslegum ástæðum.
Heilbrigt fólk var lokað inni á heimilum sínum, skipað að klæðast grímum án viðunandi vísindalegra röksemda, látið undirgangast ítrekuð, niðurlægjandi og nærgöngul próf, og sprautað án viðunandi upplýsts samþykkis. Allt var þetta gert vegna sjúkdóms sem snemma var vitað[6] að fæstum stafaði nokkur veruleg hætta af. Þetta hefði ekki gerst ef læknar hefðu rækt siðferðilegar skyldur sínar og upplýst fólk með viðunandi hætti.
Nú eru afleiðingarnar að koma fram, m.a. í hærri dánartíðni[7] en dæmi eru um í lýðveldissögunni.
Ný skýrsla fjölmiðlanefndar um upplýsingaóreiðu og skautun í íslensku samfélagi[8] bendir til að tæplega 60% þjóðarinnar beri þungan hug til „andstæðinga bólusetninga“. Slík ónákvæm flokkun gerir ekki greinarmun á þeim sem kunna að hafa gert fyrirvara við notkun mRNA tækni gegn kórónuveirunni og þeim sem kunna að vera andsnúnir öllum bólusetningum, en mjög ólík sjónarmið geta búið þar að baki. Með því að spyrða saman ólíka hópa með ónákvæmu orðalagi má segja að verið sé að ýta undir upplýsingaóreiðu, úlfúð og skautun í samfélagi okkar.
Hvað veldur?
Hvað sem þessu öllu líður vekur sú harða afstaða sem þarna birtist vissar áhyggjur af hugarástandi svarenda. Ekki er óeðlilegt þótt spurt sé hvort þessi svör séu hugsanlega afleiðing einhliða framsetningar og skorts á gagnrýnni umræðu hérlendis. Þetta er sérstaklega athyglisvert í ljósi þess að aðrar þjóðir, t.d. Svíar[9], virðast sýna meira umburðarlyndi. Jafnframt er áhugavert að skoða þetta með hliðsjón af nýlegri könnun í[10] Bandaríkjunum sem bendir til að 48% fólks þar í landi telji réttmætt að hafa áhyggjur af bóluefnum og 28% aðspurðra kváðust þekkja einhvern sem hefði skaðast af þeirra völdum. Á sama tíma hefur landlæknir í Florida gefið út viðvörun vegna þess að tilkynntum aukaverkunum hafi fjölgað um 1700% síðan[11] farið var að sprauta fólk með lyfjum vegna kórónuveirunnar.
Lokaorð
Hvernig væri að spyrja næst um persónulegt gildismat, styrkleika, á hvað fólk trúir, hvað það elskar mest eða hvað fólki líkar best við í fari annarra? Þetta eru grundvallarspurningar sem fróðlegt væri að fá svör við. Við höfum meira gagn af því að vita hvað sameinar okkur en hvað greinir okkur í sundur.
Heimildir:
[1]https://www.gallup.is/nidurstodur/thjodarpuls/traust-til-stofnana/
[2] Sjá t.d. https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2793348
[3] https://www.cell.com/cell-host-microbe/fulltext/S1931-3128(22)00572-8
[4] https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(22)02465-5/fulltext
[5] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X22010283
[6] http://biomechanics.stanford.edu/me233_20/reading/ioannidis20.pdf?fbclid=IwAR0eksLi6cqbHp9KV0yv9WKM8W27xcXFzWJ77FavMb6uFW6b5Sesfej4jfg
[7] https://www.mbl.is/frettir/innlent/2023/02/20/umframdaudsfoll_hvergi_meiri_en_a_islandi
[8] https://fjolmidlanefnd.is/2023/02/16/ny-skyrsla-upplysingaoreida-og-skautun-i-islensku-samfelagi
[9] Sama heimild.
[10] https://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/public_surveys/died_suddenly_more_than_1_in_4_think_someone_they_know_died_from_covid_19_vaccines?fbclid=IwAR1441NwIIL4cqSrm132XeMgRZs8eoy-x2vA-0iZ0qAh1zE2oaJwWVZf8xY
[11] https://twitter.com/FLSurgeonGen/status/1626267180617682944
Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu
